Eindejaarsconference 2025 tabak

Roep om een eerlijk en transparant tabaksbeleid wordt steeds luider

2025 was opnieuw een heftig jaar voor alles wat met tabak, vape en CBD te maken heeft. Zoals elk jaar vroegen wij ook dit jaar opnieuw alle marktspelers naar hun verwachtingen voor het nieuwe jaar, en daarna.  

Veranderingen in België in 2025

Sinds 1 januari

• Wegwerpvapes zijn definitief weg uit het legale circuit. De producten worden echter wel vlotjes verkregen via het illegale kanaal.
• Verkoop van e-sigaretten, e-liquids en tabaksproducten in tijdelijke verkooppunten (festivals, markten, kermissen en braderieën) is verboden.

Sinds 1 april

• Displayban en retailban (supermarkten groter dan 400m2) voor tabaks-, vape- en CBD-producten in het verkooppunt. Het Grondwettelijk Hof heeft recent wel bevestigd dat dit een discriminerende maatregel is ten op zichte van kleinere winkels, en geeft de overheid nog de tijd tot 31 december 2026 om deze ongrondwettelijkheid op te lossen. 

Wat verwacht de sector in 2026? En daarna?

In België

• Minister Vandenbroucke heeft de Hoge Gezondheidsraad om een nieuw advies gevraagd over e-sigaretten (incl. smaken). In recente adviezen schuift de HGR bijkomende maatregelen naar voren, zoals bijsluiters met doelgerichte waarschuwingsboodschappen en betrouwbare informatie, gelijkwaardige normen voor nicotinevrije en nicotinehoudende vloeistoffen en meer informatie voor rokers. Ondertussen is bekendgemaakt dat Vandenbroucke alle smaakjes in vapes wil verbieden, behalve tabak. Op basis van een bijgesteld standpunt van de Hoge Gezondheidsraad.
• Smaakbeperking voor e-liquids ligt op het schap. Het is wachten op de definitieve invulling, maar de richting is duidelijk: minder aantrekkelijke smaken voor jongeren.
• De plain packagingwet voor sigaren, cigarillo's, (water)pijpen, pijptabak, vloeipapier, filters, hulzen en andere tabaksaccessoires gaat in op 1 juni 2026. De winkeliers mogen echter hun bestaande voorraad met pictorials nog tot 31 mei 2027 verkopen. Vooral verkopers van longfillers zullen goed moeten afstemmen met hun leveranciers hoe ze hun stockbeheer organiseren. De huidige wetgeving zal voor de nodige problemen zorgen, zowel bij fabrikanten als bij distributeurs.
• Neutrale pakjes zullen binnenkort ook verplicht zijn voor CBD-producten. Producenten in deze niche zullen ook de naam van de variëteiten moeten wijzigen om verwijzingen naar kleuren, smaken en geuren te vermijden. Ook het aantal woorden op de verpakking zal beperkt worden tot drie.
• Door de impasse rond de begroting is er onduidelijkheid over het accijnsbeleid. Normaal zal de minimumaccijns op 1 januari 2026 opnieuw verhogen. 
• Vanaf 1 januari 2027 geldt een verbod op roken en vapen op terrassen en in rookruimtes.
• De overheid erkent dat de illegale markt gigantisch groot is. De Belgische staatskas mist op tabaksproducten ruim een half miljard euro aan heffingen en accijnzen. Ruim een op de vier sigaretten in ons land is illegaal, namaak of afkomstig uit het buitenland. Ook de illegale vapesector groeit. De sector verwacht dan ook meer handhaving op illegale import, online verkoop en niet-reglementaire producten. 

Het zal er dus niet eenvoudiger op worden in ons land. "We hebben nu eenmaal een minister die ervan overtuigd is dat strengere regels voor het legale verkoopkanaal de oplossing zijn voor de problemen in de sector", zucht één van onze gesprekspartners.

In Europa

De herziening van de Tobacco Products Directive (TPD-3) zit nog in de evaluatie- en impactanalysefase. Een voorstel wordt pas rond 2025-2026 verwacht en daarna volgt nog een lang wetgevend traject en een overgangsperiode. Helaas evolueert de realiteit in de markt veel sneller dan het Europese regelgevende kader. 

Tijdens dit herzieningsproces kunnen bedrijven en burgers op een bepaald moment hun mening geven via de website van de Europese Commissie. Het is van belang om een duidelijk signaal te geven als deze regelgeving uw zaak zou kunnen schaden, bijvoorbeeld door een verkoopverbod op te leggen van bepaalde producten.

De Tobacco Taxation Directive wordt eveneens herzien en gemoderniseerd; het voorstel is er sinds juli 2025 en voorziet toepassing vanaf 2028, mét overgang. 

Dit betekent dat de nationale markt in 2026 vooral de gevolgen zal voelen van de Belgische nationale verstrenging (smaakbeperking, inkrimping verkoopkanalen) en de voorbereiding op TPD-3. De échte structurele Europese impact (TPD-3 + nieuwe accijnzen) zal eerder vanaf 2028 in de rekken te zien zijn.

TPD-3 heeft tot doel de regelgeving te harmoniseren, maar lidstaten kunnen er helaas voor kiezen om op nationaal niveau aanvullende, strengere regels in te voeren, wat leidt tot een versnippering van de regelgeving, een bemoeilijking van de handhaving en verstoring van de economie, handel en veiligheid.

Nicotinepouches zijn bijvoorbeeld verboden in België, maar zijn in de meeste andere lidstaten nog wel toegestaan. In de Scandinavische landen spelen ze zelfs een grote rol in het doel van de overheden om het aantal rokers terug te dringen tot een maximum van 5% van de volwassen bevolking. Ook producten met verwarmde tabak kunnen niet verkocht worden in België.

Corbis

2026 is het jaar waarin de sector nog maximaal kan wegen op de inhoud. In dat kader is het logisch dat Perstablo en Prodipresse voor de nationale dossiers (zoals tabaksbeleid) de handen in elkaar hebben geslagen, en Corbis hebben opgericht.

Wat is een fair beleid?

Risicogebaseerd en proportioneel

Een fair federaal en Europees (e-)tabaksbeleid is risicogebaseerd en proportioneel. Klassieke sigaretten blijven veruit het schadelijkste product; die moeten ook het strengst behandeld worden. Producten die duidelijk minder schadelijk zijn dan roken verdienen een ander, meer genuanceerd kader, mét ruimte voor harm reduction.

Het beleid moet ook streng optreden tegen verkoop aan minderjarigen, maar eerlijk zijn voor volwassen rokers.  Nultolerantie voor verkoop aan -18 jarigen is goed, er moeten zware sancties opgelegd worden aan wie zich daar niet aan houdt. Maar een beleid dat volwassen rokers straft door alle alternatieven mee kapot te reguleren, is niet gewenst.

Beslissingen moeten bovendien gebaseerd zijn op onafhankelijk wetenschappelijk bewijs (transparant, voorspelbaar en evidence-based) en niet op reflexen of symboliek.

Kijken naar Europa

België moet bovendien afstemmen op Europa. Als België veel strenger is dan de buurlanden, dan wordt een perfecte voedingsbodem gecreëerd voor smokkel en illegale online handel. En dat is precies wat we niet willen, niet de sector noch de overheid. Een fair beleid wordt dus in de eerste plaats op Europees niveau gemaakt, met zo weinig mogelijk nationale uitschieters.

Realistisch

Geef de sector en de retailers tenslotte realistische overgangstermijnen en duidelijkheid, zodat er geïnvesteerd kan worden in de juiste richting.

Sigaren

"Sigaren worden, niettegenstaande ze een totaal andere categorie zijn, over dezelfde kam geschoren als sigaretten en daar wringt het schoentje", aldus de sectorspelers. De productie van sigaren vraagt nog veel handenarbeid en is tot wel zeven keer duurder dan de productie van sigaretten. "Daarom hopen wij dat hier rekening mee gehouden wordt bij het uniformiseren van de minimumaccijnzen op sigaren en op de verplichtingen bij verpakkingen." 

"Sigaren zijn compleet anders dan andere tabaksproducten. Bovendien zitten we ook met andere productietijden, leveringstermijnen, onze doelgroep zijn geen jongeren, we hebben veel kleinere oplages..., een goede beleidsmaker moet zijn huiswerk maken en niets eenzijdig beslissen." 

Hoe kan je je verkoop nog boosten?

Binnen dit alsmaar strenger wordend regelgevend kader is er toch nog veel mogelijk, op voorwaarde dat je professioneel en compliant werkt. De tijd van 'dozen in een rek zetten' is voorbij. Je wint met kennis, assortiment en service. Zo zijn er bijvoorbeeld nog altijd honderdduizenden volwassen rokers die worstelen met stoppen. Voor wie niet wegraakt van tabak via klassieke methodes, kan een goed begeleide overstap naar vape het verschil maken.

Zorg voor een goed doordacht assortiment, met name op het gebied van vapeproducten. Concentreer u op hoogwaardige podsystemen en hervulbare apparaten die geschikt zijn voor rokers die willen overstappen op vapen. Na de ban op disposables verschuift de vraag naar degelijkere, herbruikbare systemen. Daar ligt marge, herhaalverkoop en klantenloyaliteit. Organiseer uw assortiment zo dat je klanten begeleidt bij hun overstap naar vapen. Bied voldoende keuze in nicotineniveaus, zodat ze in hun eigen tempo geleidelijk kunnen stoppen.

Kennis en advies als onderscheidende factor

Neem de tijd om je klant vragen te stellen. Wat is zijn/haar rookverleden? Hoeveel sigaretten per dag rookt hij/zij? Heeft hij/zij eerder geprobeerd om te stoppen? Waarom is dit mislukt? Leg eerlijk uit dat een e-sigaret geen snoepje is, maar wel een nuttig hulpmiddel kan zijn voor wie op geen andere manier van klassieke sigaretten afgeraakt. Zoek de juiste partner/leverancier die zorgt voor opleidingen en producttraining, zodat je je kennis kunt bijschaven en verantwoord kunt verkopen.

Slim inspelen op de displayban

De displayban dwingt retailers om bewuster met hun aanbod om te gaan en contact met de klant centraal te stellen. Wie dat goed doet, kan zich echt onderscheiden. Gebruik duidelijke prijs- en productlijsten, digitale catalogi en QR-codes zodat volwassenen toch een overzicht krijgen van het aanbod, zonder zichtbare displays in de winkel.

Categoriebeheer in de hele 'nicotinehoek'

Denk niet in silo's (tabak versus vape), maar in rook- en rookalternatieven: klassieke sigaretten, tabaksaccessoires, vapes, eventueel andere nextgen producten. Zorg dat de klant voelt dat hij in jouw winkel geadviseerd wordt, niet alleen 'bediend'.

Nultolerantie inzake minderjarigen

Strenge leeftijdscontrole is niet alleen wettelijk verplicht maar ook cruciaal om het bestaansrecht van de sector te verdedigen. Eén zwakke schakel in de keten schaadt iedereen.

Blijf vooral verkopen volgens de regels. Alleen zo blijft het perskanaal als legitiem kanaal geloofwaardig en kunnen de 'cowboys' uit de markt geweerd worden. Met verantwoorde verkoop tonen persverkopers aan dat ze een betrouwbaar verkoopkanaal zijn voor nicotineproducten. Daarnaast zal een goed stockbeheer bijdragen tot een efficiëntere verkoop.

Toekomst

Korte termijn

Het voorstel van de MR-partij om de taksen op tabak te verlagen is een stap in de goede richting. Dat zal ervoor zorgen dat er minder aankopen gebeuren in het buitenland of via de illegale markt. In 2024 was 34,6 procent van alle sigaretten die in ons land werden gerookt, geïmporteerd vanuit het buitenland of ging het om namaak. Dat zijn sigaretten die de Belgische schatkist niets opleveren. En hun aandeel stijgt, aldus Cimabel. De accijnsinkomsten vielen in 2024 maar liefst 700 miljoen euro lager uit dan begroot, doordat rokers voor hun aankoop massaal hun toevlucht hebben gezocht in het buitenland en de illegale markt.

Lagere taksen kunnen dus helpen om opnieuw een eerlijke markt te creëren, en zouden Belgen weer moeten doen kopen in België. En dat is meteen ook goed voor de Belgische schatkist. 

Maar Vandenbroucke staat zeker niet te springen om dit voorstel te steunen.

Lange termijn

Europa duwt naar een 'tobacco-free generation 2040'. De druk op de klassieke tabak zal elk jaar toenemen, zowel fiscaal als qua regelgeving. We evolueren naar een nicotinemarkt die volledig gereguleerd is als één ecosysteem: combustibles, e-sigaretten, verhitte producten, orale nicotinedragers, CBD,... elk met hun eigen risicoprofiel en bijhorende regelset.

Het verschil tussen landen die 'harm reduction' omarmen, zoals bijvoorbeeld Zweden en Groot-Brittannië, en landen die alles onder één verbodshoed steken, zoals bijvoorbeeld België, zal bepalend zijn voor de gezondheidseffecten, de grootte van de illegale markt en de toekomst van de gespecialiseerde vakhandel.

Overregulering in België terwijl buurlanden milder zijn, duwt consumenten naar de zwarte markt, buitenlandse webshops en grenshandel. Dat zien we nu al: illegale vapes overspoelen de markt ondanks het verbod. Bovendien kunnen strenge smaakbeperkingen volwassen dampers terugduwen naar tabak of naar illegale producten van onbekende herkomst. 

Met medewerking van Cimabel, Fecibel, Philip Morris, Imperial Tobacco, Conway, Fixmer, Thribe, Sizzle en Vandermarliere Cigar Family