"Laat uw stem horen omtrent TPD-3"
Kiosk in gesprek met Miguel Matos, Managing Director bij Philip Morris Benelux
De Europese Commissie werkt momenteel aan een herziening van de Tobacco Products Directive, ofte de TPD-3. Dit is een belangrijk gegeven voor de hele industrie: voor zowel fabrikanten, groothandelaars als voor retailers. Het bepaalt voor lange tijd het kader waarin binnen de EU tabaksproducten gefabriceerd en verkocht mogen worden. Dit heeft een rechtstreekse impact op iedereen. Vandaar dat de open consultatieronde, waarbij ook kleine winkeliers hun mening kunnen geven, heel belangrijk is. Kiosk had hierover een gesprek met Miguel Matos, Managing Director bij Philip Morris Benelux.
Wat is TPD?
Het idee achter de tabaksproductenrichtlijn is om een framework te creëren dat in alle lidstaten van kracht en hetzelfde is, om te voorkomen dat de werking van de interne markt verstoord raakt. TPD is één van de belangrijkste wetgevingsbesluiten voor de tabaks- en nicotine-industrie binnen de EU.
Nu TPD-3, de derde herziening van deze richtlijn, in de pijplijn zit, houdt de industrie nauwlettend in de gaten welke veranderingen deze met zich mee kan brengen en wanneer deze van kracht worden, aangezien deze nieuwe regelgeving gevolgen zal hebben voor alles: van productveiligheidsnormen tot marketingbeperkingen. De industrie verwacht mogelijks ingrijpende veranderingen die van invloed kunnen zijn op productontwikkeling, verpakkingen en milieuverantwoordelijkheden in de hele EU.
Geen eenvormige EU-wetgeving
"Nadat de richtlijn van kracht is, wordt deze door alle lidstaten omgezet in nationale wetgeving", vertelt Miguel Matos. "Daar gaat het echter mis. Terwijl sommige landen gewoon de voorgestelde regelgeving volgen, gaan andere een stapje verder. België behoort tot die tweede groep en is misschien wel het meest restrictieve land op het gebied van tabakswetgeving in de hele EU, terwijl dat niet verplicht is en eigenlijk contraproductief werkt."
"TPD-3 heeft tot doel de regelgeving te harmoniseren, maar lidstaten kunnen er dus voor kiezen om op nationaal niveau aanvullende, strengere regels in te voeren, wat leidt tot een versnippering van de regelgeving, een bemoeilijking van de handhaving en verstoring van de economie, handel en veiligheid."
"Nicotinepouches zijn bijvoorbeeld verboden in ons land, maar zijn in de meeste andere lidstaten nog wel toegestaan. In de Scandinavische landen spelen ze zelfs een grote rol in het doel van de overheden om het aantal rokers terug te dringen tot een maximum van 5% van de volwassen bevolking. Ook producten met verwarmde tabak kunnen niet verkocht worden in België."
Door de snelle transformatie van de markt met de invoering en snelle ontwikkeling van allerlei alternatieve tabaks- en nicotineproducten (zoals nicotinezakjes, verwarmde tabak en e-sigaretten) hebben verschillende lidstaten de Commissie nu gevraagd om versneld werk te maken van TPD-3. Al deze alternatieven zijn producten die geen tabak verbranden, zoals een traditionele sigaret. Verschillende onderzoeken in heel de EU en de VS hebben inmiddels bewezen dat deze producten niet per se risicovrij zijn, maar wel tot 95% minder schadelijke stoffen vrijgeven dan traditionele sigaretten en dus beduidend minder schadelijk zijn.
"Federaal antitabaksbeleid faalt"
"Sinds TPD-2 zijn al deze producten zich beginnen verspreiden over de EU", gaat Miguel verder. "In sommige landen wordt veel gevapet, andere scoren met verwarmde tabak en nog andere landen verkiezen nicotinezakjes. En de meest recente onderzoeken geven zelfs aan dat consumenten steeds vaker verschillende soorten alternatieve producten beginnen afwisselen en zo volledig stoppen met roken."
"Al bij al een positieve trend, want landen die deze minder schadelijke alternatieven als essentiële pijler hebben opgenomen in hun tabaksbeleid, zien een forse daling in het aantal rokers en ook rookgerelateerde ziekten. Maar wat doet België? Ze verbieden die producten, en leggen bijzonder strenge regelgeving op aan de andere alternatieven."
"Dat extreme maatregelen een contraproductief effect hebben, zien we ook op vlak van accijnzen. Want de sigaretten- en tabaksprijzen mogen dan wel de pan uitswingen (prijsstijgingen van meer dan 2 euro), het heeft de rokers niet doen stoppen met roken. Het aantal rokers in België stagneert rond de 21% van de volwassen bevolking, en daarenboven constateren we dat 36% van de gerookte sigaretten in ons land geen Belgisch accijnszegel hebben (aangezien ze namaaksigaretten zijn of uit het buitenland komen)."
"Hierdoor loopt de Staat ook nog eens een paar honderden miljoenen euro's aan geïnde btw en accijnzen mis. Met andere woorden: dat het federale antitabaksbeleid faalt over de hele lijn, is overduidelijk."
"Het tragische aan ons beleid is dat consumenten ook niet correct geïnformeerd worden over de alternatieven en dus indirect gestimuleerd worden tot de meest schadelijke vorm van nicotineverbruik, i.e. sigaretten. Consumenten die desondanks toch willen overschakelen op minder schadelijke alternatieven, zijn genoodzaakt om hun benodigdheden elders aan te schaffen, al dan niet legaal. Retailers trekken hier ook aan het kortste eind, door de oneerlijke concurrentie en de inkomsten die ze verliezen”
Consultatieronde
Bewustwording
De gewone EU-burger neemt doorgaans niet vaak deel aan dergelijke EU-participatierondes. Ofwel weet hij er niet van, ofwel denkt hij dat zijn stem geen invloed heeft, ofwel denkt hij dat alles toch boven zijn hoofd beslist wordt.
"Maar dat is niet waar, als er maar genoeg individuen zijn die wél deelnemen. Wij geloven dat de maatschappij haar stem moet en kan laten horen. Wij willen die bewustwording creëren. Alles wat Europa beslist, heeft een directe invloed op het dagelijkse leven van elke EU-burger."
Illegale markt
"Wij begrijpen ook wel dat tabak niet risicovrij is en dat tabaks- en nicotineproducten gereguleerd moeten worden. Wij staan daar als industrie ook volledig achter. Maar de regulering moet verstandig zijn. De EU wil dat er tegen 2040 nog slechts 5% van de volwassen bevolking rookt. Wij vinden dat een haalbaar streefdoel en steunen dat ook."
"Maar hoe ga je dat bereiken als je de alternatieven verbiedt? Zweden heeft dit percentage reeds bereikt, het land omarmt één van de mogelijke alternatieven wel. Verboden opleggen en extreme wetten doorvoeren leidt enkel en alleen maar naar een groei van de illegale markt. Dat was zo in de tabakssector, helaas is dit vandaag nu ook zo in de vapesector."
Het nicotineprobleem is door de aanpak van minister Vandenbroucke meer dan een gezondheidsprobleem geworden
Rol retailers
"Retailers hebben ook een belangrijke rol te vervullen. Ze moeten minderjarigen weren van deze producten, zowel van de klassieke tabaksproducten als van de minder schadelijke alternatieven. In een steeds restrictiever klimaat moeten zij de specialist zijn die de roker begeleidt in zijn mogelijke zoektocht naar een beter alternatief. Het is onbegrijpelijk waarom de overheid zo fel tekeer gaat tegen winkeliers terwijl ze online alles toelaat."
"Denk bijvoorbeeld aan de beruchte Pano-reportage op de openbare omroep VRT. Alle producten die daar werden aangetroffen, zijn illegaal. Maar hoe reageren beleidsmakers hierop? Ze proberen de illegale markt aan te pakken door extra restricties op te leggen aan de legale markt. Logisch denken lijkt zoek."
"Toegegeven, de problematiek is de laatste jaren zeer complex geworden. Want terwijl de weg naar een rookvrije toekomst aanvankelijk een prioriteit van volksgezondheid was, is dit door ons voorbijgestreefd en punitief tabaksbeleid jammer genoeg uitgegroeid tot een veel breder maatschappelijk probleem."
"Naast de impact op de volksgezondheid zelf, zijn de gevolgen van het falend beleid op vlak van de economie, handel, justitie en nationale veiligheid niet te onderschatten. Daarom net dat de verantwoordelijkheid hiervoor zou gedragen moeten worden door de gehele regering. Dit is helaas nog niet het geval. Erger nog, kritische stemmen in de samenleving zijn niet eens welkom."
"Dat is precies de reden waarom we iedereen oproepen om deel te nemen aan de online consultatieronde."
De datum van de consultatieronde is nog niet bekend, maar PMI en Kiosk houden u alvast op de hoogte over waar, wanneer en hoe u uw stem zal kunnen laten horen.
Verwachte tijdschema
TPD werd oorspronkelijk ingevoerd in 2001, en in 2014 werd een bijgewerkte versie (TPD-2) gepubliceerd. TPD-2 had tot doel het roken, met name onder jongeren, terug te dringen en de gezondheidsrisico's van tabak te verminderen. Daartoe werden verplichtingen ingevoerd zoals gezondheidswaarschuwingen met afbeeldingen (pictorials), smaakbeperkingen en controles op het nicotinegehalte van e-sigaretten.
Sinds de invoering van TPD-2 is de markt echter sterk geëvolueerd. Er zijn nieuwe producten op de markt gekomen, zoals nicotinezakjes, verwarmde tabak en een steeds diverser segment van e-sigaretten, waardoor er lacunes in de regelgeving zijn ontstaan die de EU-autoriteiten met TPD-3 willen aanpakken.
Verwacht wordt dat een ontwerpvoorstel midden 2025 gepubliceerd zal worden. Daarna volgt een wetgevingsproces waarbij het Europees Parlement, de Europese Raad en de EC zelf betrokken zijn. Tijdens deze fase zal er uitgebreid worden gedebatteerd en zijn herzieningen waarschijnlijk, aangezien verschillende belangengroepen hun input zullen leveren.
EUTPD-3 zal naar verwachting pas in 2026 worden afgerond. Na de goedkeuring van de richtlijn krijgen de lidstaten doorgaans een overgangsperiode van twee jaar om hun nationale wetgeving aan te passen aan de nieuwe normen. Als dit tijdschema wordt aangehouden, zou TPD-3 rond 2028 in werking kunnen treden.
